Bryza: the wind of change

Czym jest bryza? W zasadzie wiatrem; ale też zmianą. A tak naprawdę - jest wiatrem pojawiającym się na granicy dwóch obszarów oraz rytmiczną zmianą w tychże wiatrach. Skomplikowane? Spoko, zaraz będzie… gorzej.

Definicja

Oj. Prawda jest taka, że bryza występuje w kilku odmianach, z których każda posiada własną definicję. Wszystkie one są całkowicie zrozumiałe, o ile jesteśmy absolwentami odpowiedniej uczelni technicznej, albo domorosłymi entuzjastami meteorologii.

Dla przykładu, chcąc zgłębić definicję bryzy morskiej, możemy natrafić na takie stwierdzenia: „Istotną rolę w tworzeniu się mezoskalowego gradientu ciśnienia prowadzącego do zapoczątkowania bryzy morskiej odgrywają fale dźwiękowe”… i tak dalej w tym stylu.

Spróbujmy zatem wyłuszczyć rzecz łopatologicznie i zapamiętać dwie rzeczy:

- po pierwsze to, że definicja bryzy jest niejednoznaczna. Podobnie zresztą, jak sama bryza;

- po drugie, bryza pojawia się zawsze na granicy dwóch „światów” i w zależności od ich aktualnych parametrów, może zmieniać swój kierunek na przeciwny.

Skąd się bierze bryza?

Warunkiem koniecznym do powstania bryzy jest jakaś różnica pomiędzy sąsiadującymi obszarami. Różnica ta może dotyczyć rozmaitych parametrów, np. temperatury, ciśnienia, wilgotności, a najczęściej dotyczy ich kombinacji.

Przykładowo, nad brzegiem morza ląd nagrzewa się w ciągu dnia szybciej niż woda, która wykazuje znaczną bezwładność temperaturową. Skutkiem tego, powietrze nad lądem również ulega ogrzaniu i zgodnie z prawami fizyki, unosi się, generując lokalnie mniejsze ciśnienie. Ponieważ natura nienawidzi próżni, w powstałą w ten sposób przestrzeń napływa chłodniejsze i bardziej wilgotne powietrze znad wody. A ruch powietrza oznacza wiatr; czyli bryzę. W tym przypadku będzie to chłodniejsza bryza znad morza.

W nocy woda, znów opierając się na swej bezwładności, oddaje ciepło znacznie wolniej niż ląd, który szybko się ochładza. Dlatego nocą powietrze nad wodą jest cieplejsze, niż to nad lądem. Cieplejsze powietrze nad wodą unosi się do góry, a w jego miejsce napływa chłodniejsze znad lądu - czyli wiatr (bryza) wieje w kierunku przeciwnym, niż za dnia.

Kwestia skali

Bryza zwykle występuje w pewnym rytmie (w opisanym przypadku - dobowym), a kierunek jej przebiegu jest konsekwencją istnienia różnic w sąsiadujących ze sobą obszarach.

W gruncie rzeczy, powinniśmy jeszcze wspomnieć o bryzie w skali makro - czyli o tak zwanym systemie monsunów. Mechanizm ich powstawania jest dokładnie taki sam, jak w przypadku bryzy morskiej - jego źródłem jest różnica ciśnień oraz temperatur nad ziemią i nad lądem, z tym, że wszystko jest tu jakby powiększone: zarówno ląd, woda, jak i  sam rytm.

W związku z tym, wyróżniamy monsuny letnie, wiejące latem od strony oceanu w kierunku kontynentu oraz monsuny zimowe, wiejące zimą od lądu w kierunku oceanu.

Rodzaje bryzy

Opisany powyżej mechanizm daje się zastosować nie tylko nad brzegiem morza, ale wszędzie tam, gdzie występują jakieś znaczące różnice oraz medium (niekoniecznie powietrze), które może z tych różnic skorzystać i zmienić swoje położenie. Z tego powodu wyróżniamy:

• bryzę morską (ją już znamy);
• bryzę leśną - czyli wiatr lokalny, wiejący podczas dobrej pogody pomiędzy lasem a sąsiadującym z nim otwartym terenem;
• bryzę miejską - wiatr będący wynikiem różnicy temperatury i ciśnienia pomiędzy miastem a obszarami wokół niego;
• a nawet bryzę… kosmiczną, nazywaną Ciepłą Bryzą. W tym przypadku porusza się nie powietrze, ale strumień atomów, płynący do wnętrza Układu Słonecznego i pozostający w ścisłym związku z wiatrem słonecznym.