Na terenie Polski oraz większości krajów europejskich turystykę wodną można uprawiać na wszystkich akwenach śródlądowych, na których nie jest to zakazane. Aby jednak nasze żeglowanie było bezpieczne i zgodne z żeglarską sztuką musimy przestrzegać pewnych zasad i reguł wynikających z przepisów prawa, zdrowego rozsądku i dobrej praktyki żeglarskiej.

Ogólnokrajowym aktem normatywnym regulującym zasady żeglugi na śródlądziu jest ustawa z dnia 21 grudnia 2000 r O Żegludze Śródlądowej (Dz.U. nr 5, poz.43 z 2001 r) z późniejszymi zmianami. Aktem wykonawczym - Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 28 kwietnia 2003 r w sprawie przepisów żeglugowych na śródlądowych drogach wodnych (Dz.U. nr 212, poz. 2027 z 2003 r). Zawarte tam przepisy powstały między innymi w oparciu o zalecenia UE oraz regulacje z innych krajów europejskich. Tak więc są one w dużej mierze tożsame dla całej Europy. Przepisy te obowiązują na śródlądowych drogach wodnych oraz na wszystkich akwenach śródlądowych w tym także tych, które nie są zaliczane do śródlądowych dróg wodnych.

Śródlądowe drogi wodne – akweny wymienione w Rozporządzaniu Rady Ministrów z dnia 10.12.2002 r., na których warunki hydrologiczne oraz istniejące urządzenia wodne umożliwiają przewóz osób i towarów statkami żeglugi śródlądowej.

Innymi słowy śródlądowe drogi wodne stanowią alternatywę dla transportu kołowego i kolejowego (choć ich stan podobnie - jak stan innych polskich dróg - pozostawia wiele do życzenia). Łączna długość śródlądowych dróg wodnych w Polsce wynosi 3659 km.

Zaliczamy do nich między innymi w całości lub części:

• Rzeki: Biebrza, Brda, Bug, Narew, Nogat, Noteć, Wisła, Odra, Warta, Parnica, Pisa,
• Jeziora: Dąbie, Gopło, Zegrzyńskie, Drużno, Jeziorak, Roś, Wielkie Jeziora Mazurskie,
• Kanały: Sielesiński, Bartnicki, Augustowski, Żerański, Gliwicki, Kędzierzyński, Bydgoski, Jagielloński, Elbląski.
  

Musimy pamiętać, że inne przepisy obowiązują na morzu, a inne na śródlądziu (choć wiele zasad jest podobnych). Należy sprawdzić czy akwen po którym chcemy pływać zaliczany jest do śródlądzia, czy też są to już wody morskie. Wiedza ta jest szczególnie istotna, gdy pływamy w rejonach gdzie akweny śródlądowe łączą się z szeroko rozumianym morzem. Kwestie granic między tymi obszarami reguluje kolejny akt prawny, a mianowicie rozporządzenie z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie granic między śródlądowymi wodami powierzchniowymi a morskimi wodami wewnętrznymi i wodami morza terytorialnego (Dz. U. z 2002 r., nr 239, poz. 2035 wraz z późn. zm.). Określa ono precyzyjnie, gdzie kończy się śródlądzie, a zaczyna morze, czyli gdzie obowiązują nas przepisy żeglugi śródlądowej, a gdzie zaczyna działać międzynarodowe prawo drogi morskiej. W Gdańsku linia oddzielająca morze od śródlądzia została wyznaczona na rzece Martwa Wisła od południowego krańca nabrzeża przystani rybackiej w miejscowości Górki Wschodnie do południowego krańca przystani rybackiej w miejscowości Płonia Wielka. Na rzece Motława, w starym i nowym korycie rzeki - odpowiednio linia ta biegnie wzdłuż północnej krawędzi mostu Zielonego oraz północnej krawędzi mostu Stągiewnego


Śródlądowe drogi wodne istnieją na terenie niemal każdego państwa europejskiego. W samych Niemczech długość tych dróg wynosi przeszło 10 000 km. Są one też doskonale utrzymane, oznakowane i co najważniejsze - wykorzystywane zgodnie z przeznaczeniem, czyli do transportu wodnego. Śródlądowe drogi wodne poszczególnych państw są połączone w sieć międzynarodowego sytemu dróg wodnych. Została ona utworzona w 1996 r. w ramach porozumienia AGN (European Agreement on Main Inland Waterways of International Importance) w ramach Transeuropejskiej sieci transportowej (TEN-T).

Przez Polskę przebiegają trzy takie drogi:


Dzięki połączeniu śródlądowych dróg wodnych w jeden system komunikacyjny stało się możliwe wędrowanie jachtami, motorówkami, barkami i innymi obiektami pływającymi po Europie. Nie stanowi zatem problemu popłyniecie jachtem z Gdańska do Berlina i dalej np. do Amsterdamu lub nawet wypłynięcie na Morze Śródziemne. Oczywiście jednostka taka musi być odpowiednio przygotowana do pokonywania śluz, kanałów, mostów itp., a osoba prowadząca musi dokładnie się do takiego rejsu przygotować (tak jak i do każdego innego). Taka forma „wędrowania” po Europie stała się ostatnio bardzo popularna. Wymaga ona też oczywiście odpowiednich umiejętności i znajomości przepisów lokalnych w poszczególnych państwach, regionach czy wręcz akwenach lub nawet ich fragmentach.

W Polsce oprócz ogólnych aktów prawnych, istnieją przepisy lokalne obowiązujące na danym odcinku lub obszarze drogi wodnej. Ustalają je odpowiednie Urzędy Żeglugi Śródlądowej - organy administracji państwowej nadzorujące żeglugę na danym akwenie śródlądowym. UŻŚ pełnią swoje funkcje jako terenowe organy administracji państwowej podległe bezpośrednio ministrowi transportu.

Na terenie Polski mamy osiem takich urzędów:

• UŻŚ Gdańsk
• UŻŚ Bydgoszcz
• UŻŚ Giżycko
• UŻŚ Kędzierzyn Koźle
• UŻŚ Kraków
• UŻŚ Warszawa
• UŻŚ Wrocław
• UŻŚ Szczecin
  

Do kompetencji Urzędów Żeglugi Śródlądowej należą między innymi:

• nadzór nad bezpieczeństwem żeglugi śródlądowej,
• przeprowadzanie inspekcji statków i postępowania w sprawach wypadków żeglugowych,
• kontrola przestrzegania przepisów żeglugowych, dokumentów statkowych,
• prowadzeniu rejestru administracyjnego polskich statków żeglugi śródlądowej,
• kontrola oznakowania dróg wodnych
  

i najistotniejsze dla nas:

• stanowienie przepisów prawa miejscowego.

Przepisy lokalne w postaci zarządzeń Dyrektora UŻŚ publikowane są na stronach internetowych poszczególnych UŻŚ. Możemy je znaleźć w zakładce „przepisy lokalne”.


Przepisy te mogą regulować zasady śluzowania, przechodzenia pod mostami, określać odległości mijania się statków, precyzować czy na danych akwenach dopuszczalna jest żegluga nocna itp.

Pośród mnogości przepisów lokalnych, krajowych i międzynarodowych pamiętajmy jednak, że powstały one w celu uporządkowania ruchu na wodzie i uczynienia go bezpiecznym. Tak więc przestrzeganie tych przepisów to nie tylko wymóg prawa, ale przede wszystkim nakaz zdrowego rozsądku. A tego żeglarzowi nigdy nie powinno zabraknąć.

Kpt. Krzysztof Piwnicki
4winds szkoła żeglarstwa